Bedrijfsopvolging? Waarom zou je het je kinderen (niet) aan willen doen?
‘Ik weet niet of ik het mijn kinderen wel aan moet doen’, is een zin die familiebedrijfopvolgingscoach Esther Reinders opvallend vaak hoort van ondernemers die nadenken over bedrijfsopvolging. ,,Ik kom het tegen in mijn werk als opvolgerscoach, ik hoor het van lezers van mijn boek en ik lees het bij De Ondernemer.” Drie overwegingen om dit ‘je kind aan te willen doen’ of juist niet.
Esther Reinders helpt familiebedrijven bij een succesvolle én harmonieuze bedrijfsopvolging. Ze zet als coach de opvolger(s) centraal en ze begeleidt de familie om open met elkaar te communiceren. Esther is auteur van het boek Familiezaken zonder ruzie.
Ik hoorde het zo vaak dat ik me begon af te vragen wat er toch schuilgaat achter deze vraag. Voor ondernemers die met deze overheersende en onbeantwoorde vraag rondlopen heb ik drie overwegingen uitgeschreven die kunnen helpen.
Dat veel ondernemers met deze vraag rondlopen, begon me pas echt op te vallen toen De Ondernemer mij vroeg om te reageren op een interview met ondernemer Gerrit Malipaard die zijn bedrijf bewust niet door zijn kinderen laat overnemen. Een van de overwegingen was, inderdaad, dat hij het zijn kinderen niet aan wil doen. ‘Alweer iemand die zich dit afvraagt’, hoorde ik mezelf hardop zeggen. Hoewel ik zijn besluit overigens verder prima onderbouwd vond, zette het mij wel op het spoor om eens nader te onderzoeken waarom ondernemers zo vaak denken dat ze hun kinderen iets aandoen met de bedrijfsopvolging.
Lees ook: Gerrit zoekt opvolger voor zijn miljoenenbedrijf: ‘Snap dat mijn kinderen andere ambities hebben’
Ik snap het ergens wel, je wilt toch weten of je het juiste doet voor je kinderen. Wat ik echter minder goed begrijp is dat deze vraag vaak onbeantwoord blijft. Daarom drie vragen om aan jezelf te stellen, zodat de vragen wél beantwoord worden.
- Wat doe je ze precies aan?
Ik ben benieuwd of ondernemers die zich afvragen of ze eventuele opvolging de kinderen wel aan moeten doen, voor zichzelf helder hebben wat ze daarmee precies bedoelen. Wat is zo erg dat het voelt alsof je je eigen kinderen iets aandoet als je ze hiermee ‘opzadelt’.
Een vraag die deze ondernemers zichzelf kunnen stellen is: ,,Wat was het dat ik zelf als zwaar heb ervaren?” Misschien maakt het nog verschil of je zelf ooit opvolger was of dat je de oprichter bent. Als ervaren opvolger heb je je misschien zelf aan het lot overgelaten gevoeld of had je het werk van je vader of moeder geromantiseerd en viel dat in de praktijk tegen. Ik weet zeker dat hierbij stilstaan heel veel inzicht zal geven.
Lees ook: Familiebedrijf van vader naar dochter: Hoe Maartje haar vader opvolgt als ceo
- Wat zou je ze gunnen?
Laten we de vraag eens omdraaien: Wat zou je je kinderen gunnen? Of eigenlijk zouden ondernemers deze vraag ook aan zichzelf moeten stellen: Wat had je jezelf gegund? Hoe had het fijner kunnen zijn en wat was beter geweest? Misschien was de druk te groot of zijn er grote verliezen geleden. Dat was vast erg zwaar, maar wat is daarvan nu nog de schade? Of heeft het wat opgebracht?
Misschien voelt het als een tol die betaald is en was het dat waard? Gun je je eigen kinderen wellicht een goed leven zonder tol, een geplaveide weg. Of gun je je kinderen dezelfde inzichten als die je zelf hebt ervaren, juist door het betalen van die hoge tol? Het is maar hoe je het bekijkt.
“Eigenlijk zouden ondernemers deze vraag ook aan zichzelf moeten stellen: Wat had je jezelf gegund?”
- Wie heeft het antwoord?
Behalve dat ondernemers niet precies weten wat ze de kinderen niet aan willen doen, hebben ze het vaak ook niet met de kinderen besproken. Ik neem aan dat het gaat om volwassen kinderen, die zelfstandig kunnen nadenken. Als ondernemer, als overdrager, ben je verantwoordelijk om je eigen opvolging te regelen. Die rol ligt in jouw handen en je kunt beslissen om je kinderen niet te laten opvolgen.
Dat kan een heel verstandig besluit zijn, maar hoe rationeel is de overtuiging dat je hiermee je kinderen iets bespaart? Ik zou graag zien dat ondernemers eerst proberen het antwoord te vinden op de vraag of ze hun kinderen iets zouden aandoen met bedrijfsopvolging.
Want, zoals beschreven bij de eerdere punten, wat is het precies dat je ze denkt aan te doen en voor welke eventuele schade of juist inzichten en lessen behoed je ze dan eigenlijk? Daarbij vraag ik me af wie eigenlijk het antwoord heeft op deze vraag.
Ik denk dat deze vraag niet alleen door de overdrager beantwoord kan worden, maar dat de nieuwe generatie er ook wat over te zeggen heeft als deze vraag leeft. Bespreek daarom deze twijfel openlijk met de kinderen. Zij kunnen dan zelf zeggen of ze het risico aandurven én wat zullen ze een waardevolle mentor hebben aan jou als oud-ondernemer!